اجرای وال مش طبق دستورالعمل‌های مندرج در آیین نامه‌های اجرایی می‌تواند به استحکام و یکپارچگی دیوارهای غیرسازه‌ای کمک زیادی کند و این دیوارها را در برابر نیروهای ناشی از زلزله مقاوم و ایمن سازد. معمولاً در مقاوم سازی بخش‌های غیرسازه ای ساختمان از روش‌های مختلفی استفاده میشود که اجرای وال پست از متداول ترین آن‌هاست. روش وال مش نیز به عنوان نسل نوین وال پست و بهترین جایگزین برای آن می‌تواند استحکام و ایمنی دیوارها را در برابر آسیب های احتمالی بالا ببرد. طبق آیین نامه‌های اجرایی استفاده از وال مش در فرایند مقاوم سازی دیوارها الزامی بوده و عدم اجرای آن می‌تواند با پیامدهای منفی همراه باشد که این پیامدها را میتوان به وضوح در خرابی‌های ناشی از زلزله اخیر کرمانشاه مشاهده کرد.
اجرای وال مش در مقایسه با دیگر روش‌های مقاوم سازی با مزایای بسیاری همراه بوده که از جمله آنها میتوان به افزایش استحکام و یکپارچگی دیوارها، بالا بودن سرعت اجرایی، صرفه جویی در هزینه‌های مقاوم سازی و کاهش بار مرده ساختمان اشاره کرد. با توجه به اهمیت بالای اجرای این روش در مهار دیوارهای غیرسازه‌ای در این مطلب قصد داریم به بررسی بیشتر مزایای این روش، مصالح و متریال مورد استفاده در طراحی آن مانند توری فایبرگلاس، پلاستر، نبشی و چسب اپوکسی، نحوه اجرای وال مش در دیوار و مراحل اجرایی آن و بالاخره نکات کاربردی در این زمینه بپردازیم که امیدواریم مورد توجه و استفاده شما قرار گیرد.
اجرای وال مش جایگزین نوین و اقتصادی وال پست‌های فلزی
اجرای فرایند مقاوم سازی در بخش‌های مختلف ساختمان به ویژه در دیوارهای غیرسازه‌ای از اهمیت بالایی برخوردار است و در این زمینه از روش‌های مختلفی استفاده میشود. از جمله این روش‌ها میتوان به اجرای وال پست فلزی در مهار دیوارهای غیرسازه ای اشاره کرد که به افزایش مقاومت این دیوارها در برابر نیروهای وارده کمک زیادی می‌کند. با این وجود در اجرای وال پست معایب و ضعف‌هایی نیز دیده میشود که سبب شده طراحان و مهندسین ساختمان به فکر یک روش نوین و جایگزین برای آن باشند. بر همین اساس آنها اجرای وال مش را برای این کار توصیه می‌کنند که از آن به عنوان نسل نوین وال پست و بهترین جایگزین برای روش‌های مرسوم و قدیمی مقاوم سازی یاد میشود.
دلایل مختلفی وجود دارد که باعث میشود از روش وال مش به عنوان بهترین جایگزین برای وال پست‌های فلزی یاد شود که از جمله آنها میتوان به سهولت اجرای فرایند مقاوم سازی به روش وال مش در مقایسه با وال پست اشاره کرد. بالا رفتن سرعت اجرایی کار و صرفه جویی در هزینه‌ها از دیگر مزایای این روش در مقایسه با وال پست‌های فلزی است که دلیل آن نیز می‌تواند حذف برخی مراحل اجرایی در فرایند مقاوم سازی در روش وال پست مانند نصب میلگرد بستر، وادارهای قائم و افقی و غیره باشد. همچنین امکان اجرای وال مش در ساختمان‌های بدون وال پست اولیه امکان پذیر بوده و اجرای آن برخلاف روش وال پست تأثیر چندانی بر وزن ساختمان و بار مرده آن ندارد که برای اطلاعات بیشتر مطالعه مقاله “وال مش دیوار (wallmesh) جایگزین وال پست فلزی” را پیشنهاد می کنیم.
مزایا اجرای وال مش در ساختمان
اجرای وال مش در مهار دیوارهای غیرسازه ای از مزایای بسیاری برخوردار بوده که سبب شده از این روش به صورت گسترده در فرایند مقاوم سازی استفاده شود. در ابتدا لازم به ذکر است که روش وال مش مورد تأیید پیوست شش استاندارد ۲۸۰۰ بوده و طراحان سازه با اطمینان خاطر می‌توانند از این روش در فرایند مقاوم سازی استفاده کنند. همچنین هزینه‌های اجرایی در روش وال مش پایین بوده و اجرای آن نیازی به اجرای میلگرد بستر و نصب وادارهای قائم و افقی ندارد. از دیگر مزایای اجرای والمش، میتوان به سرعت اجرایی بالا و امکان استفاده از آن در مهار دیوار بدون وال پست اشاره کرد که در ادامه به بررسی بیشتر این ویژگی ها خواهیم پرداخت:
وال مش دیوار مورد تأیید پیوست شش استاندارد ۲۸۰۰
در هر فرایند مقاوم سازی از یک سری اصول و دستورالعمل ها استفاده می شود که تأثیر بسیاری بر روند کاری و نتیجه نهایی پروژه دارد. حال چنان چه این دستورالعمل ها مطابق با استانداردها و ضوابط موجود در آیین‌ها اجرا شود تأثیر بسیاری بر کیفیت مقاوم سازی خواهد داشت. بر همین اساس می توان گفت که فرایند مقاوم سازی به روش وال مش از کیفیت بالایی برخوردار است؛ چرا که این روش مورد تأیید پیوست شش استاندارد ۲۸۰۰ بوده و در اجرای آن از ضوابط و استانداردهای مندرج در این آیین نامه استفاده شده است.
کاهش قیمت اجرای وال مش در مقایسه با وال پست سنتی
با توجه به بررسی های انجام شده در رابطه با هزینه‌های اجرایی در فرایند مقاوم سازی، استفاده از روش وال مش باعث کاهش ۲۰ الی ۴۰ درصدی هزینه‌ها در مقایسه با روش وال پست می شود. بر همین اساس میتوان گفت که روش وال مش در مقایسه با روش وال پست مقرون به صرفه بوده که یکی از دلایل آن می‌تواند عدم نیاز اجرای وال مش به نیروی متخصص باشد که با یک تیم نیمه حرفه ای و دستمزد پایین تر نیز قابل اجرا خواهد بود. همچنین در روش وال مش نیازی به اجرای میلگرد بستر و وادارهای قائم و افقی نیست و همین امر نیز باعث کاهش نیروی اجرایی در فرایند مقاوم سازی و پایین آمدن هزینه های پروژه و قیمت وال مش میشود.
مهار دیوار به روش وال مش بدون نیاز به اجرای میلگرد بستر
نصب میلگرد بستر از بخش‌های مهم اجرای وال پست در فرایند مقاوم سازی دیوارهای غیرسازه ای است که قبل از احداث دیوارها صورت می‌گیرد. در رابطه با اجرای میلگرد بستر میتوان گفت که تهیه این میلگردها و اجرای آنها با صرف هزینه هایی همراه بوده و همین امر نیز باعث بالا رفتن هزینه اجرایی پروژه می شود. مورد دیگر زمان لازم جهت اجرای آن‌هاست که باعث طولانی تر شدن فرایند مقاوم سازی میشود. با این وجود در اجرای وال مش به دلیل نوع طراحی و مصالحی که در اجرای آن مورد استفاده قرار می‌گیرد دیگر نیازی به نصب میلگرد بستر نیست و همین امر نیز باعث کوتاه شدن زمان اجرایی و صرفه جویی در هزینه‌های مقاوم سازی میشود.
حذف وادار قائم و تیرک افقی در روش وال مش
در روش وال پست جهت مهار دیوارهای غیرسازه‌ای لازم است از وادار قائم و تیرک افقی در ساختار دیوارها استفاده شود که اجرای آن زمان بر بوده و هم با صرف هزینه‌هایی همراه خواهد بود. با این وجود در روش وال مش به دلیل نوع طراحی و مصالحی که در اجرای آن مورد استفاده قرار می‌گیرد دیگر نیازی به استفاده از وادارها و تیرک‌ها نبوده و فرایند مقاوم سازی با سرعت بالایی قابل اجرا خواهد بود. همچنین حذف این وادارها باعث سهولت در اجرای فرایند مقاوم سازی میشود و با کاهش زمان اتمام پروژه همراه خواهد بود.
مهار دیوار بدون وال پست با اجرای وال مش
عدم وجود وال پست اولیه در ساختار دیوارهای غیرسازه ای سبب میشود که فرایند مقاوم سازی به روش وال پست فلزی در این دیوارها امکان پذیر نباشد؛ لذا در چنین شرایطی اجرای وال مش تنها گزینه خواهد بود. در روش وال مش برخلاف روش وال پست نیازی به نصب میلگرد بستر و وادارهای قائم و افقی نیست و این روش بر روی تمام دیوارهای غیرسازه ای که در طراحی آنها از وال پست اولیه استفاده نشده باشد قابل استفاده خواهد بود. همچنین در روش وال مش برخلاف روش وال پست نیازی به تخریب و بازسازی مجدد این دیوارها نبوده و همین امر نیز باعث کاهش زمان اجرایی پروژه و صرفه جویی در هزینه‌ها میشود.
مصالح مورد استفاده در اجرای وال پست به روش وال مش
از مصالح مورد استفاده در اجرای وال مش میتوان به مش یا توری فایبرگلاس، پلاسترهای سیمانی یا گچی، نبشی‌ها و ناودانی‌ها و چسب اپوکسی اشاره کرد. هر کدام از این مصالح از مشخصات و ویژگی‌هایی برخوردار بوده که در ادامه به معرفی و بررسی بیشتر آنها خواهیم پرداخت.
توری فایبرگلاس و مش فایبرگلاس مقاوم به قلیا
مهم‌ترین بخش تشکیل دهنده وال مش، توری و مش فایبرگلاس مورد استفاده در اجرای آن بوده که در ساخت آن از الیاف شیشه استفاده شده است. این مش‌ها با توجه به ساختاری که دارند در دو مدل مش فایبرگلاس AR-glass و مش فایبرگلاس E-glass عرضه می‌شوند. مش فایبرگلاس AR-glass از مقاومت بالایی در برابر شرایطی قلیایی برخوردار بوده و به همین دلیل میتوان از آن در محیط قلیایی استفاده کرد. از طرف دیگر مش های فایبرگلاس E-glass برای کار در محیط بدون قلیا مناسب هستند و قیمت آنها در مقایسه با مش‌های فایبرگلاس AR-glass مقرون به صرفه تر است.
پلاستر سیمانی و گچی در اجرای وال مش
اجرای وال مش شامل استفاده از پلاسترهای مختلفی است که بخش دیگری از ساختار وال مش را تشکیل می‌دهند که در دو نوع پلاستر سیمانی و پلاستر گچی عرضه می‌شوند. از پلاسترهای سیمانی به دلیل مقاومت بالایی که در برابر رطوبت و عوامل محیطی دارند در شرایط محیطی قلیایی استفاده میشود. همچنین این پلاسترها یک گزینه مناسب برای کار با مش‌های فایبرگلاس AR-glass به شمار می‌روند. پلاستر گچی نیز به دلیل نوع ساختار و ویژگی‌هایی که دارد برای کار با مش فایبرگلاس E-glass مناسب است. از مزایای پلاستر گچی میتوان به قابلیت آن در جلوگیری از نفوذ قارچ ها و باکتری‌ها به بخش‌های سطحی دیوار اشاره کرد.
پروفیل نبشی و ناودانی در اجرای وال مش
پروفیل نبشی و ناودانی از دیگر اجزای سازنده سیستم وال مش بوده که نقش مهمی در مهار دیوارهای غیرسازه‌ای در این روش دارد. این پروفیل‌ها در اجرای وال مش نقش کلیدی در مهار و تثبیت دیوارها ایفا می‌کنند و معمولاً برای اتصال و تثبیت بهتر دیوار به بخش اصلی سازه به کار می‌روند. در فرآیند اجرای وال مش، از این پروفیل‌ها میتوان در دو طرف سازه استفاده کرد تا پایداری و استحکام بیشتری فراهم شود. همچنین، برای اتصال این نبشی‌ها در اجرای وال مش، از چسب‌های مخصوصی استفاده میشود که اتصال مطمئنی را ایجاد کرده و به تقویت ساختار کلی دیوارها کمک می‌کنند.
چسب پایه اپوکسی در اجرای وال مش
چسب اپوکسی یکی دیگر از متریال مورد استفاده در اجرای وال مش بوده که از آن جهت اتصال و تثبیت بهتر مش فایبرگلاس و سایر اجزا در مهار دیوارها استفاده میشود. این چسب‌ها از قدرت چسبندگی بالایی برخوردار بوده و در برابر عوامل محیطی مانند رطوبت و مواد شیمیایی، مقاومت و ماندگاری بالایی دارند. از دیگر ویژگی‌های چسب اپوکسی مورد استفاده در اجرای وال مش میتوان به عدم انبساط و انقباض آنها اشاره کرد که باعث میشود در هنگام خشک شدن دچار ترک نشوند. همچنین چسب اپوکسی در صورت تأیید طراح وال مش می‌تواند یک جایگزین مناسب برای میخ تفنگی در نصب نبشی‌ها و ناودانی‌ها باشد.
نحوه نصب وال مش بر روی دیوار
در نصب صحیح و اصولی وال مش لازم است یک سری مراحل مطابق با ضوابط و دستورالعمل‌های مندرج در آیین نامه‌های اجرایی پیموده شود که اجرای دقیق این مراحل می‌تواند تأثیر بسیاری بر کیفیت نهایی پروژه داشته باشد. در ادامه به معرفی این مراحل و بررسی بیشتر جزئیات اجرایی آنها خواهیم پرداخت که به صورت زیر است:
دیوارچینی و تیغه کشی ساختمان در اجرای وال مش
اولین قدم در اجرای وال مش فرایند دیوارچینی یا تیغه کشی با استفاده از مصالح موجود و تکمیل آن است. در دیوارچینی معمولاً از مصالح مختلفی چون بلوک‌های آجری، سفالی، لیکا، سیمانی و غیره استفاده میشود که این مصالح با استفاده از ملات های مرغوب به هم متصل می شوند. در فرایند دیوارچینی باید به یکدست بودن سطح دیوار و تراز بودن آن توجه ویژه داشت. البته قبل از شروع مرحله دوم اجرای اول مش از طریق اجرای پلاستر لازم است سطح دیوار از نظر وجود هر گونه برآمدگی و فرورفتگی و یا آلودگی‌های احتمالی مورد بررسی قرار گیرد و این مسئله برطرف شود.
اجرای لایه اول پلاستر سیمانی یا گچی به ضخامت ۱۰ میلیمتر
پس از اتمام مرحله دیوارچینی نوبت به پلاسترکشی سطوح دیوار می‌رسد که برای این کار از پلاسترهای سیمانی و گچی استفاده میشود. البته این کار طی دو مرحله و به وسیله دو لایه پلاستر صورت می‌گیرد. برای اجرای لایه اول پلاستر نخست باید پلاستر مورد نظر مطابق با دستورالعمل‌های مربوط به نحوه آماده سازی آن تهیه شود و بر روی سطح دیوار قرار گیرد که برای این کار میتوان از کاردک، ماله و یا دستگاه‌های پاششی استفاده کرد. دو نکته در مورد اجرای پلاستر وجود دارد که لازم است بدان توجه شود. اول اینکه لایه پلاستر مورد اجرا از ضخامت مناسب (معمولاً ۱۰ میلیمتر) برخوردار باشد و زیاد نازک یا ضخیم نباشد. دوم اینکه پلاستر مورد استفاده تمام سطح مورد نظر از دیوار را به صورت یکدست پوشش دهد.
نصب توری فایبرگلاس بر روی دیوار در اجرای وال مش
پس از تکمیل لایه اول پلاستر نوبت به اجرا و نصب توری فایبرگلاس بر روی دیوار می‌رسد. این کار با توجه به شرایط پروژه و نوع طراحی وال مش به دو صورت نواری و با فواصل مشخص و یا به صورت سرتاسری و بر روی کل دیوار انجام میشود. البته قبل از نصب این مش‌ها باید آنها را مطابق با نقشه طراحی و در ابعاد مورد نظر آماده کرد. جهت نصب این مش‌ها بر روی سطح دیوار میتوان از میخ، گیره و یا چسب‌های مخصوص این کار مانند چسب اپوکسی استفاده کرد. البته شرایط محیطی نیز بر انتخاب نوع مش مورد استفاده تأثیرگذار خواهد بود؛ لذا چنان چه فرایند مقاوم سازی در یک محیط قلیایی انجام میشود لازم است از مش فایبرگلاس AR-glass استفاده شود.
نصب نبشی یا ناودانی با استفاده از چسب اپوکسی یا میخ تفنگی
همان طور که اشاره کردیم از پروفیل نبشی و ناودانی برای مهار دیوار غیرسازه ای در اسکلت اصلی سازه استفاده میشود که برای نصب آنها بر روی بخش‌های مورد نظر مانند تیر، ستون و سقف سازه میتوان از میخ تفنگی یا چسب اپوکسی استفاده کرد. البته استفاده از چسب اپوکسی در نصب این نبشی‌ها به استحکام و دوام آنها کمک زیادی می‌کند.
اجرای لایه دوم پلاستر سیمانی یا گچی به ضخامت ۱۰ میلیمتر
پس از نصب مش فایبرگلاس و استقرار نبشی‌ها، نوبت به اجرای لایه دوم پلاستر می‌رسد که برای این کار باید از همان نوع پلاستر مورد استفاده در لایه اول و با همان خصوصیات استفاده شود. همچنین لایه دوم پلاستر اجرایی باید از ضخامت مناسب (۱۰ میلیمتر) برخوردار باشد و کل سطح مش و دیوار را پوشش دهد. به عبارت دیگر کل سطح دیوار و مش نصب شده بر روی آن باید توسط لایه دوم پلاستر به طور کامل مدفون شود. با اتمام این مرحله فرایند مقاوم سازی به روش وال مش به صورت کامل اجرا میشود.
اجرای وال مش جایگزین وادار فلزی در مسلح نمودن دیوار جان‌پناه
استفاده از وادار فلزی از روش‌های رایج در مهار لرزه‌ای جان‌پناه بوده که امروزه اجرای وال مش جایگزین آن شده است. طبق آیین نامه ۷۱۴ در این روش دیوارها به وسیله مش الیاف و با کمک ملات مهار می‌شوند که این مش‌ها به صورت نوارهایی قائم و به طور پیوسته در فرایند مقاوم سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در اجرای این روش لازم است عرض نوارها و تراکم آنها بر اساس مشخصات الیاف و ضخامت دیوار تعیین شود.
ملات مورد استفاده در این روش به صورت ریزدانه بوده و در ساخت آن معمولا از سیمان و ماسه با نسبت ۱ به ۲ استفاده می شود. همچنین ملات مورد نظر باید از حداقل مقاومت فشاری ۳۰ مگاپاسکال برخوردار باشد. الیاف مورد استفاده در این روش در دال سقف و وجه بیرونی تیر مهار می‌شوند که این کار در دو طرف صورت می‌گیرد و برای اجرای آن از تسمه استفاده میشود. لازم به ذکر است که عرض تسمه مورد استفاده در این روش باید حداقل ۱۰ سانتی‌متر بیشتر از عرض الیاف باشد.
جزئیات اجرای وال مش در دیوارهای دارای بازشو
طبق آیین نامه ۷۱۴ در دیوارهای دارای بازشو در صورتی که در آنها از پنجره و درب استفاده شده باشد، لازم است در آنها از نعل درگاه مطابق با جزئیات استفاده شود. همچنین در دیوارهای دارای بازشو با اندازه بالاتر از ۲.۵ متر اجرای نعل درگاه و وادار ضروری است. البته استفاده از وادار برای بازشوهای کوچکتر از این مقدار که در طراحی آنها از چارچوب فلزی مقاوم در برابر بارهای وارده استفاده شده باشد ضروری نیست.
از طرف دیگر طبق این آیین نامه اجرای وال مش می‌تواند جایگزین مناسبی برای وادارها در مهار دیوارهای دارای بازشو باشد که در این روش دیوارها به وسیله مش الیاف وال پست دیوار مقاوم سازی می‌شوند. در فرایند مقاوم سازی در این روش برای پوشش بیرونی مش الیاف از ملات سیمانی و برای پوشش داخلی آنها از اندود گچ استفاده میشود تا در برابر شرایط محیطی مقاوم باشند. البته در اجرای وال مش در صورت وجود قاب پنجره در دیوار دیگر نیازی به استفاده از نعل درگاه نبوده و مقاوم سازی دیوار در بالا و پایین بازشوها از طریق مش الیاف امکان پذیر خواهد بود.
نکاتی مهم در اتصال دیوارهای غیرسازه‌ای با روش وال مش
در اتصال دیوارهای غیرسازه ای به دلیل وجود تنش‌های کششی درون صفحه معمولاً از بست‌های فلزی استفاده میشود که این بست‌ها در اتصال دیوارها به ستون نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته در این روش از نصب وادار نیز استفاده میشود که این کار در محل اتصال و تقاطع دو دیوار و به منظور جداسازی دیوارها از یکدیگر صورت می‌گیرد.
طبق آیین نامه ۷۱۴ از روش وال مش نیز می توان در مهار دیوارهای متعامد استفاده کرد که در این روش مش الیاف جهت مقاوم سازی و تسلیح دیوارها مورد استفاده قرار می‌گیرد. طبق نکات اجرایی در این زمینه دو دیوار متقاطع نخست باید به صورت جداگانه با مش الیاف تسلیح شوند و سپس دو دیوار به یکدیگر متصل گردند. حال جهت جلوگیری از ایجاد ترک در محل اتصال لازم است از یک لایه مش به حالت L شکل نیز استفاده شود و سپس عملیات نازک کاری بر روی آنها صورت گیرد.
جمع بندی نهایی
اجرای وال مش یک روش نوین و کاربردی در مهار دیوارهای غیرسازه ای بوده که از آن میتوان در مقاوم سازی بخش‌های مختلف سازه مانند دیوار جان‌پناه ها، دیوارهای دارای بازشو و غیره نیز استفاده کرد. در مورد ویژگی‌ها و مزایای روش وال مش میتوان گفت که این روش مورد تأیید پیوست شش آیین نامه ۲۸۰۰ بوده و اجرای اصولی آن می‌تواند به انسجام و یکپارچگی دیوارها کمک بسیاری کند. سهولت در اجرای این روش و عدم نیاز آن به تیم اجرایی حرفه ای سبب شده که روش وال مش به صورت گسترده در فرایند مقاوم سازی مورد استفاده قرار گیرد. در کنار مزایای آن، معایب وال مش نیز قابل توجه می باشد که با عدم رعایت نکات اجرایی، خطرات بسیاری به بار می آورد و در نحوه انتخاب شما موثر است.
در روش وال مش نیازی به اجرای میلگرد بستر و وادار قائم و افقی نیست و همین امر نیز باعث کاهش زمان اجرایی پروژه و صرفه جویی در هزینه‌ها میشود. امکان استفاده از روش وال مش در دیوارهای بدون وال پست اولیه وجود دارد و اجرای این روش باعث افزایش وزن سازه و بار مرده ساختمان نمی‌شود. بر همین اساس میتوان گفت که در حال حاضر اجرای وال مش بهترین جایگزین برای وال پست‌های فلزی و روش‌های قدیمی و مرسوم مقاوم سازی به شمار می‌رود.